Người Béo phì có nguy cơ mắc Tiểu đường típ 2 cao gấp 5 - 10 lần so với người bình thường. Hãy cùng xem xét và phân tích những yếu tố tác động đến sức khỏe của chúng ta và đi sâu vào nguyên nhân vì sao Tiểu đường (Đái tháo đường) và Béo phì lại là “kẻ thù” của sức khỏe đường huyết nhé.
1. Nguyên nhân của Tiểu đường típ 2
1.1 Kháng insulin
Nguyên nhân hàng đầu của Tiểu đường, đặc biệt là Tiểu đường típ 2 là do tình trạng kháng insulin gây ra. Vậy kháng insulin là gì?
Kháng insulin liên quan trực tiếp đến glucose (gờ-lu-co) và insulin (in-su-lin).
- Glucose được cơ thể hấp thụ qua thức ăn hằng ngày. Cơ thể sẽ biến những thực phẩm thành glucose, đưa vào máu để nuôi sống các tế bào và cơ quan.
- Insulin là một loại hormone (hóc-môn) nội tiết tố được sản xuất bởi tuyến tụy. Nó có nhiệm vụ là đảm bảo mức đường huyết (lượng glucose trong máu) ở mức an toàn.
Cụ thể, khi ăn thì lượng đường huyết của chúng ta sẽ tăng. Lúc đó, insulin sẽ “mở cửa” đưa glucose vào các tế bào, từ đó làm giảm lượng đường huyết.
Nhưng nếu các tế bào không chịu để insulin đưa glucose đi vào như bình thường, sẽ khiến đường huyết ứ đọng ngày càng đông và gây nên tình trạng đường huyết cao. Đây là hiện tượng kháng insulin.
1.2 Di truyền
Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát triển của bệnh tiểu đường. Nếu trong gia đình có người đã từng mắc tiểu đường, bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
1.3 Lối sống ít vận động
Lối sống ít vận động có thể tăng nguy cơ phát triển của Tiểu đường. Thiếu hoạt động thể chất làm cho cơ thể không thể đốt cháy calo hiệu quả, dẫn đến tăng cân và làm hạn chế khả năng hoạt động của insulin.
1.4 Chế độ ăn uống không hợp lý
Chế độ ăn nhiều đường hay nhiều chất béo bão hòa và tinh bột đơn giản có thể dẫn đến tình trạng đường huyết cao, đặc biệt là ở những người béo phì sẽ làm tăng nguy cơ mắc Tiểu đường.
1.5 Căng thẳng
Căng thẳng, stress kéo dài có thể ảnh hưởng đến hormone và cảm giác thèm ăn, từ đó dẫn đến việc tiêu thụ các thực phẩm không lành mạnh và gây nên tình trạng béo phì, tiền tố hàng đầu của bệnh tiểu đường.
1.6 Tuổi tác
Nguy cơ mắc Tiểu đường típ 2 tăng lên theo độ tuổi. Những người trên 45 tuổi có nguy cơ cao hơn.
1.7 Hội chứng chuyển hóa
Đây là một nhóm các yếu tố như huyết áp cao, bệnh tim mạch, cholesterol cao bất thường và tình trạng kháng insulin, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Tiểu đường típ 2.
Ngoài ra những người đã từng mắc Tiểu đường trong thai kỳ cũng có tỷ lệ tái nhiễm cao sau này.
2. Nguyên nhân của Béo phì
2.1. Chế độ ăn uống không lành mạnh
Tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh nhiều đường, dầu mỡ và chất béo bão hòa là một trong những nguyên nhân lớn gây ra Béo phì.
2.2. Thiếu vận động
Lối sống ít vận động chính là yếu tố tạo cơ hội cho việc tích tụ mỡ thừa. Khi bạn ngồi nhiều mà không vận động, cơ thể sẽ không thể nào có cách để mà đốt cháy calo.
2.3. Yếu tố di truyền
Di truyền cũng ảnh hưởng lớn đến khả năng tăng cân. Nếu trong gia đình có tiền sử Béo phì, bạn có nguy cơ gặp phải Béo phì cao hơn.
2.4. Vấn đề tâm lý
Căng thẳng, trầm cảm và các rối loạn tâm lý khác có thể dẫn đến việc ăn uống không kiểm soát, gây tăng cân.
2.5. Rối loạn hormone (hóc-môn)
Một số hormone có vai trò quyết định đến cảm giác thèm ăn và mức độ chuyển hóa năng lượng. Nếu có sự mất cân bằng hormone, có thể dẫn đến tình trạng Béo phì.
3. Nguyên nhân khiến người béo phì thường mắc Tiểu đường
3.1. Kháng insulin
Như đã được đề cập, kháng insulin là nguyên nhân chính khiến người béo phì mắc Tiểu đường. Mỡ thừa, đặc biệt là vùng mỡ bụng có thể ảnh hưởng đến khả năng hoạt động và sử dụng insulin.
3.2. Tăng nồng độ glucose
Mỡ thừa có thể làm tăng sản xuất glucose trong gan, dẫn đến mức đường huyết cao. Khi mức glucose trong máu tăng, nguy cơ mắc Tiểu đường sẽ gia tăng.
3.3. Viêm nhiễm mãn tính
Mỡ bụng không chỉ lưu trữ năng lượng mà còn sản sinh các hormone gây viêm. Tình trạng viêm này cũng góp phần vào việc giảm độ nhạy insulin, hình thành việc kháng insulin.
Hiểu rõ nguyên nhân của Béo phì và Tiểu đường không chỉ giúp bạn có kiến thức cần thiết để phòng ngừa mà còn tạo điều kiện để phát hiện, điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống bệnh lý.
Việc ứng dụng các thiết bị để kiểm soát lối sống Tiểu đường và béo phì là điều cần thiết. Hiện nay, các app công nghệ đã được phát triển để chính bạn và bác sĩ theo dõi chế độ ăn uống, sinh hoạt, tập luyện, từ đó cải thiện hiệu quả bệnh lý Tiểu đường và Béo phì. Hãy bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người xung quanh khỏi những căn bệnh này ngay hôm nay!
Tài liệu tham khảo:
1. Health Risks of Overweight & Obesity, National Institute of Health, 30/10/2023
2. Diabetes and your waist measurement, Diabetes UK, https://www.diabetes.org.uk/about-diabetes/type-2-diabetes/waist-measurement
Nội dung trên chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho tư vấn y khoa. Hãy trao đổi trực tiếp với Bác sĩ để có hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của mỗi người! Xem thêm >
