Béo phì và Tiểu đường: Hai kẻ thù thầm lặng đang lén lút xâm nhập vào cuộc sống của hàng triệu người. Một cuộc chiến không tiếng súng đang diễn ra và kẻ chiến thắng chính là thói quen xấu, chế độ ăn uống không lành mạnh. Nhìn tưởng chừng như vô hại nhưng những thói quen sinh hoạt xấu đang âm thầm hủy hoại sức khỏe chúng ta. Bạn có chắc rằng mình đủ an toàn khi phải đối mặt với cơn bão này? Tìm hiểu ngay.
1. Khái niệm
1.1 Tiểu đường là gì?
Tiểu đường (hay còn gọi là Đái tháo đường) là tình trạng rối loạn chuyển hóa và tồn tại trong thời gian dài. Biểu hiện dễ thấy nhất là mức đường huyết ở mức cao hơn bình thường. Có hai loại tiểu đường chính:
1.1.1 Tiểu đường típ 1
Insulin là một loại nội tiết tố hormone (hóc-môn) được sản xuất bởi tuyến tụy, có chức năng đảm bảo mức đường huyết (lượng glucose trong máu) luôn ở mức an toàn.
Mà ở Tiểu đường típ 1, hệ miễn dịch tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin. Từ đó khiến đường huyết tăng cao và gây nên tình trạng tiểu đường típ 1. Đây thường là loại bệnh gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên.
1.1.2 Tiểu đường típ 2
Tiểu đường típ 2 chiếm đa số các trường hợp tiểu đường hiện nay, chủ yếu do tình trạng kháng insulin gây nên. Vậy kháng insulin là gì?
Khi nạp thực phẩm vào cơ thể, thức ăn sẽ được chuyển hóa thành đường glucose trong máu. Tại đây, insulin sẽ đóng vai trò là “chìa khóa” giúp “mở cửa” đưa glucose từ máu vào tế bào, từ đó sinh ra năng lượng giúp cơ thể hoạt động.
Nhưng nếu các tế bào không chịu để insulin đưa glucose đi vào như bình thường, sẽ khiến đường ứ đọng trong máu ngày càng nhiều và gây nên tình trạng đường huyết cao. Đây là hiện tượng kháng insulin.
1.2 Béo phì là gì?
Béo phì là tình trạng tích tụ mỡ thừa đến mức có thể gây hại cho sức khỏe. Tình trạng này được xác định qua chỉ số khối cơ thể (BMI), trong đó chỉ số từ 30kg/m² trở lên được coi là béo phì.
2. Các thông số
2.1 Các thông số quan trọng của Tiểu đường
Để chẩn đoán và theo dõi bệnh tiểu đường, một số chỉ số quan trọng được sử dụng mà bạn bắt buộc cần phải biết như sau:
2.1.1 Đường huyết lúc đói (FPG)
Đây là mức glucose trong máu (đường huyết) sau khi nhịn ăn ít nhất 8 giờ. Mức FPG từ 126 mg/dL trở lên thường được xem là dấu hiệu của tiểu đường (đái tháo đường).
2.1.2 Hemoglobin A1c (HbA1c)
Chỉ số này đo lường lượng đường gắn vào hemoglobin trong máu, cho biết mức đường huyết trung bình trong khoảng 2 - 3 tháng. Mức A1c từ 6.5% trở lên là dấu hiệu của tiểu đường.
2.1.3 Đường huyết ngẫu nhiên
Mức đường huyết đo tại thời điểm bất kỳ trong ngày. Nếu mức từ 200 mg/dL trở lên kết hợp với triệu chứng tiểu đường, thì đây là dấu hiệu rõ ràng của bệnh.
2.2 Các thông số của Béo Phì
- Chỉ số khối cơ thể (BMI): tính toán dựa trên chiều cao và cân nặng. BMI từ 30kg/m² trở lên chỉ rõ tình trạng béo phì.
- Vòng eo: đo vòng eo là một cách để đánh giá phân bố mỡ trong cơ thể, vòng eo trên 102 cm cho nam và 88 cm cho nữ thường liên quan đến nguy cơ sức khỏe cao hơn.
- Tỷ lệ mỡ cơ thể: thông số này giúp đánh giá chính xác hơn lượng mỡ trong cơ thể so với mỡ săn chắc.
- Thông số BMI: một thông số cực kỳ quan trọng chỉ rõ tình trạng Béo phì
3. Mối quan hệ giữa Tiểu đường và Béo phì
3.1 Kháng insulin
Tình trạng Béo phì có mối liên hệ mật thiết với sự phát triển của Tiểu đường típ 2. Béo phì là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm tăng tình trạng kháng insulin, dẫn đến mức đường trong máu cao hơn.
Mỡ thừa, đặc biệt là mỡ bụng, sản xuất hormone và cytokine có khả năng gây viêm, làm chậm quá trình phản ứng của cơ thể với insulin, từ đó làm tăng nguy cơ tiểu đường.
3.2 Viêm mãn tính
Béo phì khiến tỉ lệ mỡ nội tạng đạt mức cao, tình trạng viêm mãn tính do mỡ nội tạng gây ra sẽ làm suy yếu khả năng sản xuất insulin, từ đó hình thành và khiến tình trạng tiểu đường trở nên nghiêm trọng hơn.
4. Biện pháp phòng ngừa và quản lý
- Chế độ ăn uống lành mạnh: ưu tiên rau củ quả, tránh nạp đường, cắt giảm tinh bột, bổ sung lợi khuẩn cho đường ruột, hạn chế tiêu thụ đồ ăn nhanh,...
- Tập thể dục đều đặn: dành 50 phút tập thể dục mỗi tuần. Hãy kết hợp hoạt động thể chất vào cuộc sống hàng ngày để duy trì cân nặng hợp lý.
- Kiểm soát cân nặng hợp lý: duy trì sức khỏe cân nặng là yếu tố quan trọng trong việc giảm nguy cơ tiểu đường.
- Theo dõi sức khỏe định kỳ: bao gồm việc theo dõi các chỉ số về tiểu đường và béo phì, từ đó phát hiện sớm các vấn đề về sức khỏe và đưa ra hướng xử lý.
Việc hiểu rõ về Tiểu đường và Béo phì cùng mối quan hệ giữa chúng, giúp chúng ta chủ động hơn trong việc phòng ngừa và điều trị. Đặc biệt, với công nghệ đang ngày càng phát triển, việc ứng dụng các thiết bị vào cuộc sống hằng ngày để phát hiện và điều trị tiểu đường, béo phì đang ngày càng phổ biến. Những thiết bị và ứng dụng giúp tăng tuân thủ điều trị và kết nối với bác sĩ ngay tại nhà sẽ là gợi ý tuyệt vời cho bạn đấy. Chăm sóc sức khỏe của chúng ta ngay hôm nay.
Tài liệu tham khảo:
1. Diabetes and Obesity, Watts, M, https://www.diabetes.co.uk/diabetes-and-obesity.html, 29/10/2023
2. Obesity, WHO, https://www.who.int/health-topics/obesity#tab=tab_1, 21/2/2020
Nội dung trên chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho tư vấn y khoa. Hãy trao đổi trực tiếp với Bác sĩ để có hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của mỗi người! Xem thêm >
