Theo tổ chức Y tế Thế giới WHO, số người mắc tiểu đường (đái tháo đường) đã tăng gấp 3 lần trong 20 năm qua. Tiền tiểu đường: giai đoạn đầu trước khi tiến triển thành tiểu đường là cơ hội vàng để can thiệp và ngăn ngừa bệnh. Việc hiểu biết và phát hiện sớm tiền đái tháo đường sẽ giúp chúng ta can thiệp sớm, từ đó tránh khỏi bệnh lý cực kỳ nguy hiểm này.
1. Tiền tiểu đường
1.1 Tiền tiểu đường là gì?
Tiền tiểu đường là tình trạng mà mức đường huyết cao hơn bình thường nhưng chưa đủ để chẩn đoán là mắc tiểu đường. Theo Tổ chức Y tế Thế giới:
- Mức đường huyết lúc đói: 100 - 125 mg/dL
- Mức HbA1c: 5.7% - 6.4%
Nếu bạn mắc trên một trong hai chỉ số trên, trong bạn đã có sự hiện diện của tiền tiểu đường. Tiền tiểu đường có thể kéo dài trong nhiều năm mà không có biểu hiện rõ ràng nào. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh sẽ tiến triển thành tiểu đường típ 2, từ đó dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như: bệnh tim mạch, bệnh thận, các vấn đề liên quan đến thị lực,...
1.2 Kháng insulin là gì và nó liên quan gì đến tiền tiểu đường?
Kháng insulin là một trong những yếu tố then chốt trong sự tiến triển của tiền tiểu đường và tiểu đường típ 2. Vậy kháng insulin là gì?
- Insulin được biết đến là một loại nội tiết tố, hay còn gọi là hormone (hóc-môn) được sản xuất bởi tuyến tụy, có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh lượng đường huyết.
- Cụ thể, khi nạp thực phẩm vào cơ thể, thức ăn sẽ được chuyển hóa thành đường glucose (gờ-lu-co). Tại đây, insulin sẽ đóng vai trò là “chìa khóa” mở cánh cửa giúp đường glucose đi vào trong tế bào, từ đó cung cấp năng lượng để cơ thể hoạt động.
- Nếu cửa không mở được, glucose không thể vào trong tế bào, vẫn bị giữ lại trong máu sẽ khiến đường huyết tăng cao. Hiện tượng này gọi là kháng insulin.
2. Cách phát hiện sớm tiền tiểu đường
Việc phát hiện tiền tiểu đường sớm là điều rất quan trọng để ngăn ngừa sự tiến triển của tiểu đường. Một số phương pháp và xét nghiệm chi tiết để phát hiện tình trạng tiền tiểu đường được biết đến rộng rãi như:
2.1 Kiểm tra mức đường huyết
2.1.1 Xét nghiệm glucose huyết tương lúc đói
Xét nghiệm glucose huyết tương lúc đói là xét nghiệm phổ biến nhất để nhận biết tiền tiểu đường. Trước khi đo đường huyết, bạn cần nhịn ăn trong ít nhất 8 giờ.
- Mức đường huyết từ 100 - 125 mg/dL: có nguy cơ mắc tiền tiểu đường.
- Mức đường huyết trên 126 mg/dL: có khả năng bạn đã mắc tiểu đường.
2.1.2 Xét nghiệm hemoglobin A1C
Đây là phương pháp đo mức đường huyết trung bình trong 2 - 3 tháng vừa qua. Bạn có thể thực hiện xét nghiệm này mà không cần nhịn ăn.
Mức A1C từ 5.7% - 6.4% cho thấy có nguy cơ mắc tiền tiểu đường.
2.1.3 Xét nghiệm đường huyết khi nhịn ăn FPG
- Nếu mức đường huyết từ 100 - 125 mg/dL chứng to bạn mắc tiền tiểu đường.
- Chỉ số trên 200 mg/dL là dấu hiệu của tiểu đường. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn xét nghiệm thêm một số phương pháp khác để xác thực tình trạng bệnh lý.
2.2 Khám sức khỏe định kỳ
Đặc biệt đối với những ai trên 45 tuổi, có yếu tố thừa cân hoặc trong gia đình đã có người mắc bệnh tiểu đường,... cần thăm khám và thực hiện các xét nghiệm đường huyết định kỳ.
2.3 Theo dõi triệu chứng
Mặc dù tiền tiểu đường thường không có triệu chứng rõ ràng, tuy nhiên vẫn có một số dấu hiệu để nhận biết như: khát nước nhiều, đi tiểu thường xuyên, mệt mỏi kéo dài, tê ngứa tay chân, vết thương lâu lành,... Hãy đến thăm khám và kiểm tra ngay với Bác sĩ để được chẩn đoán sớm nhất.
2.4 Theo dõi các chỉ số sức khỏe khác
Theo dõi và kiểm soát chỉ số khối cơ thể (BMI). Nếu BMI của bạn trên 25, hãy thường xuyên kiểm tra mức đường huyết của mình cùng với giảm cân để phòng tránh tiền tiểu đường hiệu quả nhất.
Đừng quên theo dõi vòng bụng thường xuyên để kiểm soát sức khỏe một cách tốt nhất.
3. Những yếu tố nguy cơ dẫn đến tiền tiểu đường
Có nhiều yếu tố là nguyên nhân khiến bạn tăng nguy cơ phát triển bệnh lý tiền tiểu đường, bao gồm:
- Di truyền: nếu trong gia đình tiền sử có người mắc tiểu đường, hãy cảnh giác. Gen di truyền ảnh hưởng đến khả năng xử lý glucose và mức độ tương tác với insulin.
- Thừa cân: béo phì khiến một lượng mỡ lớn tích trữ tại vùng bụng, làm gia tăng khả năng kháng insulin. Mỡ nội tạng có liên quan mật thiết đến sự phát triển của tiền tiểu đường, vì đó là nguyên nhân gây nên viêm nhiễm và rối loạn hóc-môn kiểm soát glucose.
- Lối sống ít vận động: một lối sống ít vận động là cực kỳ nguy hiểm. Việc vận động thường xuyên giúp cải thiện độ nhạy cảm insulin và duy trì mức đường huyết ổn định.
- Tuổi tác: trên độ tuổi 45, nguy cơ mắc tiền tiểu đường sẽ càng ngày tăng cao.
- Sức khỏe tâm lý: stress, trầm cảm, lo âu,... khiến lối sống có nhiều thay đổi theo chiều hướng tiêu cực, từ thói quen ăn uống cho đến hoạt động thể chất khác. Từ đó tăng nguy cơ mắc bệnh lý tiền tiểu đường.
4. Các biện pháp phòng ngừa tiền tiểu đường
Không hề khó khăn, biện pháp phòng ngừa tiền tiểu đường nằm ngay trong những thói quen sinh hoạt hằng ngày như:
4.1 Chế độ ăn uống lành mạnh
- Rau củ: nên ăn nhiều loại rau xanh như cải bó xôi, bông cải, cà rốt, ớt chuông,... Hạn chế rau củ có chất tinh bột cao như khoai tây,..
- Trái cây: nên tiêu thụ ở mức độ vừa phải vì trái cây cũng có đường tự nhiên.
Ngũ cốc nguyên hạt (những loại hạt có vỏ, thịt hạt và mầm) như: bánh mì nguyên cám, gạo lứt, yến mạch,... - Protein nạc: nên bổ sung protein từ thịt nạc, cá, đậu, các sản phẩm từ sữa không béo,...
- Chất béo lành mạnh: sử dụng các nguồn chất béo tốt: dầu ô liu, bơ, hạt, cá béo như cá hồi, cá thu,...
- Hạn chế đường và tinh bột: tránh thực phẩm chứa nhiều đường, nước ngọt, bánh kẹo và các loại thực phẩm tinh chế như bánh mì trắng và mì ống trắng.
4.2 Duy trì cân nặng hợp lý
Đối với những ai thừa cân, việc giảm cân nặng từ 5 - 7% cũng sẽ giúp cải thiện độ nhạy cảm insulin. Từ đó tránh xa tình trạng tiền tiểu đường.
4.3 Tăng cường hoạt động thể chất
Nên thực hiện ít nhất 150 phút tập thể dục nhẹ nhàng mỗi tuần. Các môn thể thao có thể đa dạng như: đi bộ, đạp xe, bơi lội, yoga,...
4.4 Giữ tốt sức khỏe tinh thần
Căng thẳng có thể làm tăng mức đường huyết, bạn có thể thực hiện một số kỹ thuật để quản lý sức khỏe tinh thần như: thiền, yoga, thể dục thể thao, các hoạt động thư giãn khác,... glucose trong máu.
4.5 Thường xuyên theo dõi sức khỏe
Kiểm tra mức đường huyết định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe. Điều này rất quan trọng, đặc biệt cần thiết với những đối tượng có yếu tố nguy cơ dẫn đến tiền tiểu đường.
Bằng cách phát hiện sớm và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đúng cách, bạn có thể ngăn chặn sự phát triển của tiền tiểu đường.
Đặc biệt, với công nghệ đang ngày càng phát triển, việc ứng dụng các thiết bị y tế hiện đại giúp theo dõi mức đường huyết và tuân thủ lối sống theo chỉ định của bác sĩ là điều được nhiều người lựa chọn. Nếu có bất cứ thắc mắc gì, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi ngay để được tư vấn sớm nhất.
Tài liệu tham khảo:
1. Prediabetes - Symptoms and causes, Mayo Clinic, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prediabetes/symptoms-causes/syc-20355278, 11/11/2023
2. Prediabetes: causes, symptoms, and treatment, WebMD. https://www.webmd.com/diabetes/what-is-prediabetes, 05/02/2024
Nội dung trên chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho tư vấn y khoa. Hãy trao đổi trực tiếp với Bác sĩ để có hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của mỗi người! Xem thêm >
