Bệnh lý tiểu đường đang ngày gia tăng, đặc biệt là đối với những người đang mắc tình trạng béo phì. Tìm hiểu tất cả những điều cần lưu ý khi tầm soát tiểu đường ở người béo phì ngay trong bài viết sau!
1. Tại sao cần tầm soát tiểu đường ở người béo phì?
1.1 Tại sao người béo phì hay mắc Tiểu đường?
Béo phì được xem là nguy cơ chính dẫn đến Tiểu đường típ 2. Người có chỉ số cân nặng vượt mức cho phép có tỉ lệ cao dẫn đến tình trạng kháng insulin (in-su-lin), từ đó làm mức đường huyết tăng cao và tiến triển thành Tiểu đường típ 2.
1.2 Kháng insulin là gì?
Kháng insulin là gì và cơ chế hoạt động ra sao?
Insulin là một loại hormone (hóc-môn) nội tiết tố được sản xuất bởi tuyến tụy và có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh lượng glucose (gờ-lu-co) trong máu (glucose hay còn gọi là đường sẽ được sinh ra khi cơ thể ăn uống hằng ngày).
Khi nạp thực phẩm vào cơ thể, thức ăn sẽ được chuyển hóa thành đường glucose trong máu. Tại đây insulin sẽ đóng vai trò là “chìa khóa” giúp “mở cửa” đưa glucose từ máu vào tế bào, từ đó sinh ra năng lượng giúp cơ thể hoạt động.
Nếu tế bào kém nhạy cảm với insulin, nghĩa là “cánh cửa” không mở được, glucose không thể vào trong tế bào, vẫn bị giữ lại trong máu sẽ khiến đường huyết tăng cao. Hiện tượng này gọi là kháng Insulin.
1.3 Ý nghĩa của việc tầm soát tiểu đường ở người béo phì
Tầm soát tiểu đường ở những người mắc Béo phì có ý nghĩa cực kỳ quan trọng:
Phát hiện sớm: việc tầm soát giúp phát hiện Tiểu đường ở giai đoạn đầu, điều này giúp bạn có thể can thiệp và điều chỉnh lối sống ngay để tránh bệnh lý tiến triển xấu.
Ngăn ngừa biến chứng: Tiểu đường không được kiểm soát có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như: bệnh tim mạch, suy thận, viêm gan, tổn thương thần kinh,...
Quản lý sức khỏe tốt hơn: việc tầm soát và phát hiện Tiểu đường sớm giúp bạn có thể cải thiện chế độ ăn uống, tập luyện, chăm sóc sức khỏe tổng thể,... từ đó quản lý cuộc sống tốt hơn.
2. Ai cần tầm soát tiểu đường?
Theo hướng dẫn của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), những người từ độ tuổi 45 trở lên nên thực hiện xét nghiệm tầm soát Tiểu đường ít nhất 3 năm 1 lần.
Đặc biệt, những người dưới 45 tuổi nhưng có chỉ số khối cơ thể (BMI) ≥ 25 kg/m² (hoặc ≥ 23 kg/m² đối với người châu Á) cần thực hiện tầm soát ngay.
Ngoài ra, những người có các yếu tố nguy cơ khác như: tiền sử gia đình mắc Tiểu đường, từng mắc Tiểu đường thai kỳ,... cũng nên tầm soát thường xuyên.
Bạn có thể đến các cơ sở y tế để được thăm khám chi tiết, từ đó bác sĩ sẽ đề xuất một lịch tầm soát cụ thể dựa trên tình trạng sức khỏe của mỗi người.
3. Phương pháp tầm soát tiểu đường ở người béo phì
Có nhiều phương pháp để tầm soát tiểu đường, đặc biệt là Tiểu đường típ 2. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:
3.1 Xét nghiệm đường huyết khi đói (FPG)
Đây là xét nghiệm đo nồng độ glucose trong máu sau khi nhịn ăn ít nhất 8 giờ. Kết quả:
- Dưới 100 mg/dL: chỉ số bình thường
- Từ 100 - 125 mg/dL: mắc tiền Tiểu đường (Đái tháo đường)
- Trên 126 mg/dL: mắc Tiểu đường
- 3.2 Xét nghiệm HbA1c
Xét nghiệm này đo lường mức độ glucose trung bình trong máu trong khoảng 2 - 3 tháng gần nhất. Kết quả:
- Dưới 5.7%: chỉ số bình thường
- Từ 5.7% - 6.4%: mắc tiền Tiểu đường
- Trên 6.5%: mắc Tiểu đường
3.3 Xét nghiệm dung nạp glucose (OGTT)
Sau khi nhịn ăn, bạn sẽ uống dung dịch đường glucose, sau đó sẽ đo nồng độ glucose sau 2 giờ. Kết quả:
- Dưới 140 mg/dL: chỉ số bình thường
- Từ 140 - 199 mg/dL: mắc Tiền tiểu đường
- Trên 200 mg/dL: mắc Tiểu đường
Quá trình làm xét nghiệm gồm:
- Lấy một lượng nhỏ máu từ tĩnh mạch.
- Uống dung dịch đường glucose và cần uống hết trong vài phút.
- Chờ thông tin cơ sở y tế. Có thể lấy máu một hoặc nhiều lần trong vài giờ tiếp theo. (Sau khi kết thúc xét nghiệm, có thể ăn uống bình thường).
Để lấy mẫu máu xét nghiệm, Y tá sẽ lấy một lượng nhỏ máu từ tĩnh mạch ở tay. Đầu tiên, Y tá sẽ lau sạch vùng da cần lấy máu. Sau đó, buộc một loại dây thun gọi là "dây garô" quanh bắp tay trên để tĩnh mạch nổi rõ hơn. Sau đó, dùng kim tiêm để lấy máu vào ống nghiệm. Khi lấy đủ máu, Y tá sẽ bỏ dây thun và kim tiêm, cuối cùng là dùng bông gạc ấn nhẹ vào vết kim và băng lại.
4. Phương án điều trị sau khi tầm soát tiểu đường ở người béo phì
Sau khi thực hiện tầm soát tiểu đường, kết quả tầm soát giúp người béo phì hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của mình:
- Kết quả bình thường: cho thấy bạn không mắc Tiểu đường, điều này rất tuyệt vời. Tuy nhiên, vẫn nên duy trì cho mình một lối sống lành mạnh.
- Kết quả Tiền tiểu đường: chỉ ra bạn đang ở giai đoạn tiền Tiểu đường, bạn cần có biện pháp can thiệp ngay. Hãy thay đổi chế độ ăn uống, tăng cường hoạt động thể chất và theo dõi sức khỏe thường xuyên với bác sĩ. Nghiên cứu đã cho thấy, nếu thay đổi và xây dựng lối sống lành mạnh ngay, người mắc tiền Tiểu đường có thể giảm nguy cơ mắc Tiểu đường lên đến 58%.
- Kết quả mắc Tiểu đường (đặc biệt là Tiểu đường típ 2): Bác sĩ sẽ lên liệu trình điều trị bao gồm: biện pháp thay đổi chế độ ăn uống, tập luyện thể dục đều đặn, có thể cần dùng thuốc,...
5. Khuyến nghị về lối sống
Ngoài việc tầm soát định kỳ, người mắc Béo phì cũng nên thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khỏe toàn diện để giảm nguy cơ mắc Tiểu đường, đặc biệt là Tiểu đường típ 2:
- Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: tập trung vào việc ăn nhiều rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt (vỏ, mầm, thịt hạt), protein nạc (như thịt gà không da, cá,..). Hạn chế thức ăn chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, đường và dầu mỡ.
- Tăng cường hoạt động thể chất: duy trì ít nhất 150 phút hoạt động thể chất mỗi tuần, chẳng hạn như đi bộ, bơi lội, đạp xe,...
- Giảm stress: với các bộ môn như yoga, thiền hoặc đơn giản là dành thời gian thư giãn,...
- Ngủ đủ giấc: giấc ngủ kém có thể làm tăng nguy cơ mắc Tiểu đường và khiến Béo phì trở nên nghiêm trọng hơn.
Hãy ứng dụng các thiết bị y tế cá nhân để cùng Bác sĩ quản lý và điều chỉnh lối hằng ngày. Từ đó tuân thủ điều trị, đồng thời tầm soát thường xuyên để tình trạng Tiểu đường và Béo phì có những chuyển biến tích cực nhất. Liên hệ chúng tôi ngay nếu có bất cứ thắc mắc gì khác nhé!
Tài liệu tham khảo:
1. Obesity and Type 2 Diabetes, National Library of Medicine, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK592412/ , 19/07/2023
2. Obesity: Health consequences of being overweight, https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/obesity-health-consequences-of-being-overweight, 23/12/2023
Nội dung trên chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho tư vấn y khoa. Hãy trao đổi trực tiếp với Bác sĩ để có hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của mỗi người! Xem thêm >
